Joos van de Plas, 'Nursing Beauty'
solo expositie galerieruimte beletage, opening zondag 6 oktober 2024, 15-17 uur, met een tekst van Kurt Wettengl, v/m directeur Museum Dortmund en expert Maria Sibylla Merian, voorgelezen door Harm Barteling, kunstliefhebber en vriend, om 15.30 pm.
• rondleiding door de expositie door Joos van de Plas: zo 17 november, 15 uur

De inhoud van de expositie van Joos van de Plas is rijk, aan aandacht, tijd, materiaal, liefde voor de natuur, diversiteit. De titelbeschrijving van een van de drie grote vlinderkooien zegt al veel over de expositie:
–––––'Kweekkooi I - Life Varia', 2024, houten kooikast op vier bloempotten. Materiaal in de kooi: geprepareerde linnen draden elk beschilderd met wit acryl, poppen, cocons, dag/nacht vlinders, vlinder vleugels, gerestaureerde vlinder vleugels, aangevreten boom bladeren, kleuren systeem Alfred Hickethier, botanie inheems/uitheems, entomologie inheems/uitheems, vrouw/man symboolkaarten, collectie kaarten, zelf vervaardigde zijden slaapzak voor een pop, papillot met potloodtekeningen, zijden en plastic bloemdelen, zijde-, goud-, en zilverdraad, insectenspelden, hxbxd 1.96 x 0.83, x 0.83 m.
–––––In de tweede kooi honderden gefotografeerde vlinders – dubbelzijdige C-prints, 'een voor een' uitgeknipt. In de derde kooi, 'Luna Dreamcatcher', grotere vlinders, zoals de blauw-geel-groene maanvlinders. Buiten de kweekkooien vliegen enkele ornitoptera (birdwing vlinders) 'vrij' in de galerie rond.
Aan de wanden verschillende werken. Ook de kastjes met bouwsels/sculpturen door rupsen gemaakt – met materiaal, dat is aangedragen door de kunstenaar...

Foto's PHŒBUS•Rotterdam

Foto's Joos van de Plas: klein vlinder lokkastje met felgekleurde readymade schoonmaaksponsjes, die - gedoopt in suikerwater - als voeding kunnen dienen om vlinders mee te vangen / 'After life I' / 'Caterpillar Architect Hours', kleine bouwsels - sculpturen door rupsen gemaakt, met materiaal aangedragen door Joos van de Plas.
Foto's Joos van de Plas: klein vlinder lokkastje met felgekleurde readymade schoonmaaksponsjes, die - gedoopt in suikerwater - als voeding kunnen dienen om vlinders mee te vangen / 'After life I' / 'Caterpillar Architect Hours', kleine bouwsels - sculpturen door rupsen gemaakt, met materiaal aangedragen door Joos van de Plas.

tekst Kurt Wettengl (NL, Duitse tekst te bestellen), oktober 2024

De wil en het zijn,tekste van Ad van Rosmalen.
Joos van de Plas in Phoebus Galerie Rotterdam

Ooit was het ketters te denken dat de mensheid een principiële eenheid
vormt, want zwarten en witte konden toch niet een gelijk plaats hebben
onder de hemel, of in de hemel. Ooit waren dieren mechanische wezens,
ingenieuze wezens dat wel, met als doel de mens in schoonheid te dienen
en de hongerigen te voeden. Ooit ontstond er blindheid voor planten,
groen en onbeweeglijk, daar kon geen ziel in huizen. In het dagelijks
gebruik wordt de ketterse gedachte racisme genoemd, is de mechaniek van
de dieren uitgegroeid tot bio-industrie en moeten de regenwouden gered
worden van de blindheid voor levendig groen.

Misschien dat kunstenaars beter wisten, dat is goed mogelijk, tenslotte
zien zij andere dingen dan de volgzame goegemeente1. Hun werken zijn
dubbelzinnig en dan kunnen mensen gelijke plaatsen hebben, dieren bezield
worden en spreken, kan de plantenwereld meer zijn dan het decor voor
grootste daden en gevoelens. In de kunst gaan mensen over in laurierbomen,
in de verbeelding zijn hazen en schildpaden op een fractie na even snel en
loopt een monnik de kans om te biecht te gaan bij Broeder Wolf. Alles
ademt eenheid van leven, nadat het eenmaal begonnen was als een samengaan
van wat heet dode materie.
Of al deze gedachten telkens het motief vormen voor of in het werk van
Joos van de Plas is natuurlijk de vraag, maar hoe anders zou zijn zich een
kunstenaarsleven lang kunnen geïnspireerd weten door het natuurlijk leven
op de planeet Aarde? De al genoemde schoonheid van de natuur zou voldoende
kunnen zijn, wanneer men er oog voor heeft. De wil en lust om te creëren,
diep gelegen in de ziel van iedereen, is mogelijk een adequate verklaring.
Ook de studieuze aandacht voor de evolutionair ontstane vormenrijkdom, die
haar leidde naar het werk van Maria Sibylla Merian2 en deed reizen naar
Suriname, biedt op zichzelf genoeg drijfveer om met minutieuze inspanning
beelden en voorstellingen te geven van die rijkdom. Maar schoonheid, wil
en aandacht zijn menselijke faculteiten die in het tegendeel kunnen
verkeren en lelijkheid, onwil en veronachtzaming teweeg brengen. De
tegendelen waarvoor de kunstenaar niet koos.
Wanneer het dan niet enkel de ervaren schoonheid, of de wil en aandacht
het motief leveren, wat dan? Misschien dat er antwoord te vinden is in de
jarenlange bestudering, en verwerking tot beeld, van de boeken van Merian.

In het bewustzijn dat er in de eeuwen na het publiceren van die boek- en
plaatwerken, veel dieren en planten verdwenen zijn, zowel naar aantallen
als naar complete soorten, vatte de kunstenaar belangstelling op voor
insecten, in het bijzonder voor vlinders. In foto's en film, tekeningen en
schilderijen toonde zij het eigen karakter van de schubvleugeligen, zoals
de soortnaam voor vlinders luidt. Misschien niet louter om de schoonheid
van de dieren weer te geven, dat doen zij zelf meer dan voldoende in hun
levende aanwezigheid. Het kan zijn dat de kunstenaar haar relatie met dat
deel van de levende wereld wilde onderzoeken voordat zij zich gerechtigd
voelt om de relatie daadwerkelijk te ervaren. Wanneer men zich afvraagt of
het mogelijk is om relaties aan te gaan met insecten, dan gaat men voorbij
aan het gegeven dat een relatie niet per definitie inhoudt dat die
wederzijds ervaren wordt. Er is niet altijd een huisdier nodig om een
zinvolle verhouding te ervaren met andere dieren, zoals met een klasse van
insecten of andere ongewervelden. Het is niet alleen mogelijk de groep als
geheel onder te brengen in respectvolle omgang met het niet-menselijke,
zelfs is het mogelijk om langduriger om te gaan met een individueel lid
uit zulke soorten.
Het bewijs dat de onderzoekende relatie van de kunstenaar met vlinders
veelomvattender is, dan enkel het vergaren van kennis, is misschien wel
het feit dat de zij vlinder-eieren zocht. De eitjes, met op zichzelf
sculpturale vormen, ging zij verzorgen. De larven, rupsen, voedde zij met
de bladeren van specifieke waardplanten. Ze beschermde de cocons tegen
schommelingen in temperatuur, bewaakte de juiste vochtigheidsgraad en
beluchting. En zij wachtte op de ontpopping.
Een kunstenaar werkt met materiaal, maar Joos van de Plas beschouwt de
levende insecten niet als zodanig. Zij bood de rupsen materiaal aan,
anders dan bladeren en takjes, om de door hen gesponnen cocons aan te
bevestigen en te verstevigen. Dit vanuit de gedachte dat zij zelf zou
experimenteren met verschillende stoffen, dus waarom de zouden rupsen dat
niet doen? Zo ontstonden fragile bouwwerkjes in samenwerking tussen de
kunstenaar en haar rupsen… of tussen de rupsen en hun kunstenaar. In zo'n
relatie is er geen nutsdoel, geen boter, kaas & eieren, maar een resultaat
dat als schoonheid ervaren kan worden, zonder belangen naar men zegt. Maar
nog steeds zou men het opkweken van vlinders kunnen zien als experiment,
als onderzoek om tot beter inzicht te komen in de wereld van insecten en
planten, bloemen en hun bestuivers, het blijft dan een act van
kennisvergaring. Men staat in die zin tegenover de natuur, wat die term
ook moge betekenen3, in plaats van dat men er willens en wetens deel van
uitmaakt.
Deel willen uitmaken van de natuur door een betekenisvolle relatie aan te
gaan met andere dieren of planten, wordt vaak begrepen als een al te spirituele benadering, als een weinig realistische manier van in het leven
te staan. Het zou mystiek zijn. Oh wee, dat kan nooit tot authentieke
kunst leiden.

In de christelijke traditie wordt mystiek ook niet altijd vertrouwd, maar
is er een interessant onderscheid gevormd tussen de zogenaamde wilsmystiek
en de zijnsmystiek, tussen de mystiek van Franciscus van Assisi (1181 –
1226) en die van Johan van het Kruis (1542 – 1591). Waar men de wil laat
prevaleren om één te worden met de natuur en de dieren, zoals Franciscus
voorstond om op die manier de grootsheid van Gods schepping te eren, is er
in de zijnservaring van overgave sprake, als in de licht brengende
eenwording met de godheid, zoals Johan beschrijft in de "Bestijging van de
berg Karmel". Waarschijnlijk zijn kunstenaars eerder geroepen tot de
eerste vorm van mystiek, en kunnen zij de ervaring verbeelden. Heilige
zusters en broeders zijn meer van de tweede vorm, de zijnsmystiek, want
zij getuigen erover, maar beter zou het misschien zijn erover te zwijgen,
zoals wordt gezegd dat de ware mysticus doet.
Kijkend naar de werken van Joos van de Plas, waar zij bijvoorbeeld in
grote driedimensionale tableaus voorstellingen van dieren samenbrengt
met vlindercocons en andere vaak natuurlijke materialen, kan men haar
voortdurende belangstelling voor de natuurlijke wereld zien. Zij kan
deel uitmaken van die wereld door haar kennis en ervaring, door haar
verbeelding en vormgevoel, om te zetten in beeld. Maar misschien is nog
belangrijk dat zij deel uit wil maken van de wereld, van het leven…
Herfst 2024, Ad van Rosmalen.

1 Zo wisten kunstenaars de Franse overheid ertoe te bewegen om het Woud van Fontainebleau in 1861 tot het eerste natuurreservaat in de wereld te maken.
2 Maria Sibylla Merian (1647–1717) was een natuuronderzoeker en kunstenaar die natuurgetrouwe tekeningen en schilderingen maakte van Europese en Surinaamse soorten.
3 Virginie Maris; Het wilde deel van de wereld; Amsterdam 2021; p38-55. Maris onderscheidt globaal wel vijf moderne natuuropvattingen.
•

Eerste expositie Joos van de Plas bij PHŒBUS•Rotterdam: projectruimte
10 december 2023 t/m 18 februari 2024. Toelichting op Posrtfolio Wiesbaden door Joos van de Plas zondag 21 januari 2024 om 15.00 uur.

Joos van de Plas, Portfolio Wiesbaden

Expositie:
1. 'Portfolio Wiesbaden'
kunstenaarsboek; getoond wordt de artist proof, beschikbaar zijn no's 3 t/m 10 van 10.
Pagina's: 96, papier: 230 gr. platen: 36, transparante foli: 36, formaat: 58 cm x 41 cm. Techniek: piezographic print
2. 'Network' 2019, mixed media, collage/tekening, incl. lijst en passepartout: 50 x 40 cm.
3. 'Little Life Act 2005-2006'; jaar: 2011. Een deel uit een serie van twaalf objecten met de titel 'Little Life Act', elk object heeft een andere combinatie van jaartallen Maat: 24 cm x 24 cm x 50,5 cm. Techniek: linnen draden, acryl, board, gaas, hout, piezographic print. Plexiglazen kap om object te beschermen 50,5 cm x 27 cm x 0,4 mm dik.