DalenOord

Het begon met een hernieuwde vriendschap tussen Johan van Oord en mij. We hebben
altijd waardevolle gesprekken gevoerd over ons werk en de onderliggende drijfveren om tot werken te komen. Zodoende vatten we het plan op om tot een gezamenlijk project te komen waarbij we op de een of andere manier onze inspiratiebronnen als leidraad zouden nemen. Het werk dat zo zou ontstaan moest op een gepaste manier gepresenteerd worden dus zochten we naar een plek met een belangrijke betekenis voor ons beiden. We waren overtuigd van de vormende invloed tijdens onze academietijd die we deels deelden.

Deze wederzijdse beïnvloeding en de reflectie op de twintigste eeuwse kunst was destijds de reden tot de vorming van de Hoek van Hollandse School met als deelnemers Johan van Oord, Willem Oorebeek, Ton van Dalen en met als initiator en leermeester Hannes Postma. Deze "samenscholing" was voor ons pas afgestudeerden als een post-academie opleiding en heeft een grote invloed gehad op de ontwikkeling van ons kunstenaarschap. De samenwerking leidde in 1977 tot de tentoonstelling van de Hoek van Hollandse School in het Dordrechts Museum.

Terug naar het gezamenlijke project van Johan en mij. Daar deze belangrijke gebeurtenissen zich afspelen aan het begin van ons werkzame leven, kozen we het markante gebouw van de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen aan de G. J. de Jonghweg van de architecten Meischke & Schmidt i.s.m. B.J.K. Cramer uit 1939. Een gebouw ons zo vertrouwd en dierbaar. De plattegrond van dit gebouw zou kunnen dienen als begrenzing voor ons beeldend territorium, een bouwsel waarin het werk van ons gezamenlijke project zichtbaar zou worden.

Als onderzoek maakte ik een model van het volume op basis van de plattegrond. Wat mij meteen opviel was de sculpturale kwaliteit van het model. Ons gezamenlijk project raakte op de achtergrond door ons beider werk, wel bleven we in gesprek over ons werk en onze grote helden.

Het werk is in de eerste plaats een sculptuur maar tevens heeft het een interieur dat doet
vermoeden dat het om een maquette van een gebouw gaat. Een gebouw met drie vleugels
en bovenlichten in het dak dat doet denken aan een tentoonstellingsruimte, een museum.
Ons ideale museum of een fata morgana?

Ton van Dalen, 8 januari 2024

Ton van Dalen, 1950, Dordrecht, woont en werkt in Dordrecht
1968 -1973, opleiding Academie van Beeldende Kunsten Rotterdam, afdeling Tekenen, Schilderen en Ontwerpen. Doceerde van 1983 tot 2004 aan de Willem de Kooning academie Rotterdam • www.tonvandalen.nl

"Dalenoord, ooit"
- tekst die via het object te beluisteren is.

Als ik mijn bestemming nader, dringt de geur van rotting mijn neus binnen. Er hangt een dampige atmosfeer, niets beweegt geen blad. Los van een verre roep van een roerdomp klinkt slechts het geluid van het ingehouden plonzen van de roerspanen. Ik vorder maar langzaam in dit stelsel van kreken en sompig moeras.
Dan eindelijk doemt een bleekwit bouwsel op uit de mist. Het ligt op een oneffenheid tussen riet en biezen.
Een oeroude rivierduin met de naam Colliculus Seminalis.
Verrassend genoeg is hier ruimte voor het gebouw en een ommuurde tuin. Onverwachte cultuur in deze ondoordringbare wildernis, in lang vervlogen tijden tot stand gebracht.
Het oord ligt er nu verlaten en vergeten bij en alleen te vinden dankzij de aanwijzingen van een paar oude vissers. Zij spraken over zegen en oorlog en leenden mij een van hun boten om de plaats te bereiken.
Inmiddels komt de plek steeds dichterbij totdat ik me plotseling in een maalstroom bevind. Twee tegen elkaar indraaiende draaikolken versperren mij de weg en ik kan ternauwernood de boot op koers houden.
Uiteindelijk laat ik de kop van de schuit op de zandplaat lopen en spring overboord, wadend door enkeldiep water bereik ik de wal. Het is slechts een paar honderd meter naar het gebouw dat oogt als een ruïne.
Waar kan ik naar binnen?
Even later vind ik een vervallen ingang, de immense taatsdeur staat op een kier. Een flauw schijnsel lokt me naar binnen en daar wacht mij een teleurstellende verrassing.
Het gebouw is leeg; de, uit de verhalen overleverde verwachting dat hier de ideeën van de baanbrekende kunsten zouden zijn samengebracht, wordt gelogenstraft door het ontbreken van enig artefact. Wel voel ik de betovering. Is dat het waarom ik me niet bekocht voel?
Ik heb een vaag vermoeden dat ik hier eerder ben geweest, dat hier de dingen voor mij zijn begonnen.
Ontmoette ik hier mijn leermeester en de gelijkgestemden met eenzelfde doel?
Het is eerder een aanmoediging, een serene rust die me doet besluiten verder te gaan.
Ik loop van het centrale deel eerst naar de westelijke vleugel, een hoge witgepleisterde ruimte. De silhouetten van de wilgen rondom worden door het transparante dak op de wanden geprojecteerd, verder niets ook geen geluid. Ik beklim de inwendige trap van de toren. Het kraakt en er missen treden. Boven gekomen heb ik een prachtig zicht op de overwoekerde tuin. Nog steeds is goed zichtbaar dat de ommuring de contouren van een hoofd heeft, een man, Akademos?
Via de tegenovergelegen zaal bereik ik de achteruitgang. Hier leidt een pad naar de tuin, eens een lusthof met waterpartijen, follies, een kruidentuin en een labyrint van haagbeuken. De hof is nu overwoekerd door het kruidje-roer-mij-niet.
Via een tunnel bereik ik weer de plek waar ik de schuit heb achtergelaten.
Weer aan boord laat ik de boot op de stroom meevoeren. Het wateroppervlak is bezaaid met organisch materiaal dat in een schijnbare chaos steeds wisselende patronen vormt. Een blik over de rand van de boot, is een blik in het oneindige.
Dan ontvouwt zich een mythisch beeld; de delta ontmoet de zee in een hoekig kader met de einder.
Het oord heb ik achter me gelaten, het ondoordringbare moeras maakt plaats voor een duinenrij. Daar staat ze op het hoogste duin. De armen in de lucht, niet als een bezwering maar om een bal te vangen.
Het laatste wat ik zie is haar opwaaiende bloemetjesjurk.
Wat rest is een eindeloze deining slechts beroerd door de cyclus van eb en vloed.

Ton van Dalen, 8 januari 2024