Zerewind (2021)

Hans Woudenberg (cello) en Bas Kwakman (poëzie)

Inleiding

In het programma 'Zerewind' onderzoeken cellist Hans Woudenberg en schrijver/kunstenaar Bas Kwakman mogelijke ontmoetingen van taal en muziek, van de stem van de dichter en de stem van de cellist. Hierbij is nooit een rol weggelegd voor de cello als achtergrond of begeleiding of een rol van de tekst als onderschrift of duiding – het programma is een ultieme zoektocht naar mogelijke dialogen tussen de twee autonome en eigengereide disciplines. Dit leidt tot dialogen die schuren, strijden, elkaar in balans brengen of overtroeven en dialogen die verbazen en bewonderen.

Voor hun dialogen gebruiken Woudenberg en Kwakman uiteenlopende echo's uit hun respectievelijke culturele schatkamers – echo's van Rainer Maria Rilke, Jean Cocteau, August Strindberg, Vladimir Nabokov, Peter Schat, Federico Garcia Lorca, John Cale, Emily Dickinson, Robert Fripp, Arnold Schönberg, Franciscus van Assisi, Claude Feraldo, Led Zeppelin en moderne componisten als Nico Hijbregts, Thomas Nidecker, Jan-Peter de Graaff en Vanessa Lann, die speciaal voor het duo een stuk schreef (Legs Larry Tear).

Biografieën

Cellist Hans Woudenberg was als twintigjarige student betrokken bij het ontstaan van het Schönberg Ensemble. Zijn engagement voor de nieuwe muziek is sinds die vroege studiejaren steeds verder gegroeid. Van 1993 tot 2003 vormde hij met Marja Bon de drijvende kracht achter Wendingen, waarmee vijftig multidisciplinaire projecten werden uitgevoerd. Hij speelde in het ASKO|Schönberg Ensemble en van 1984 tot 2018 in het Doelenkwartet. Als solist trad hij o.a. op tijdens de Amsterdamse Cellobiënnale met voor hem geschreven concerten van Vanessa Lann en Diego Soifer.

Bas Kwakman is schrijver/dichter en beeldend kunstenaar. Van hem verschenen de boeken Een stem van Paardenhaar (Azulpress, 2013) over een reis door Mongolië, Hotelkamerverhalen (Arbeiderspers, 2017) en In poëzie en oorlog (Arbeiderspers, 2019). Hij was van 2003 tot 2019 directeur van Poetry International en enkele jaren voorzitter van de commissie Stadsdichter. In 2019 ontving hij de cultuurpenning van Rotterdam.

Programma

Gekozen is voor enkele delen uit het uitgebreide programma:

1) Le sublime et un départ (Hans Woudenberg solo).
Een lied van componist/beeldend kunstenaar Nico Hijbregts op basis van een gedicht van Rainer Maria Rilke, dat door Hans Woudenberg is omgezet naar cello.

2) Zerewind (Hans Woudenberg en Bas Kwakman).
Het titelstuk 'Zerewind' is een zevendelige gedichtencyclus van Bas Kwakman over de ongrijpbaarheid van de kunstenaar, over de gespannen relatie tussen de kunstenaar en het publiek en tussen diens autonomie en de heersende opvattingen. De naam 'Zerewind' is ontleend aan de bundel L' Ange Heurtebise (in het Nederlands vertaald door Theo Festen als Zerewind), een cyclus gedichten die dichter, schrijver, kunstenaar en filmmaker Jean Cocteau (1889 – 1963) schreef en tekende – een in een roes beschreven bundeling van beelden en associaties. Cocteau trof de naam 'Heurtebise' op weg naar zijn vriend Picasso aan op een fabrieksplaatje in een lift. Hij droeg de cyclus op aan de jonge schrijver/dichter Raymond Radiguet, zijn grote liefde die op jonge leeftijd overleed. Kwakman droeg op zijn beurt de cyclus 'Zerewind' op aan een goede vriend, de kunstenaar Loek van Beers die in 2019 is overleden. Op basis van de tekst schreef Hans Woudenberg enkele Leitmotiven, die hij live aanvult met improvisatie.

3) Fantasia (Hans Woudenberg solo).
'Fantasia' werd op verzoek van en in directe samenspraak met Hans Woudenberg geschreven door de Zwitserse componist Thomas Nidecker (Bazel 1953) in het voorjaar van 2020. Op vrije wijze verkent hij de mogelijkheden van de cello. Associatief is een werk ontstaan waarin de componist vrije gebaren schetst. De uitvoerder wordt uitgedaagd om deze gebaren met zijn eigen fantasie te doordringen en richting te geven.

4) De Meester (Bas Kwakman, solo).
Een gedichtencyclus van Bas Kwakman, waarin hij de strijd van een fictieve componist tussen de acceptatie van het publiek enerzijds en zijn drang naar ongrijpbaarheid anderzijds beschrijft. Aangezien dit stuk direct na de solo van Woudenberg komt linkt de toehoorder de tekst aan de daarvoor gehoorde compositie Fantasia.

5) Het Kind (Bas Kwakman en Hans Woudenberg).
Hans Woudenberg schreef een compositie bij het gedicht Het Kind van Bas Kwakman. Dit gedicht gaat over het onvermogen, het onbegrip, de fantasie en de magie waarmee een kind van vijf omgaat met een ernstig zieke vader. Het gedicht bestaat uit vijf korte scenes en vijf muzikale intermezzo's in reactie daarop.

6) Legs Larry Tear (Vanessa Lann, Hans Woudenberg en Bas Kwakman).
Dit stuk is gebaseerd op 'Legs Larry at the television Centre' van John Cale (The Academy in Peril, 1972), waarin een televisieregisseur een vioolduo lijkt te regisseren, en op Rudolf Spoors' beroemde regie van de 'traan' tijdens het huwelijk van Willem Alexander en Maxima Zorregueta. De tekst is vertaald door Bas Kwakman. De muziek voor dit stuk is speciaal voor dit doel gecomponeerd door Vanessa Lann.

Presentatie

In de tuin van PHŒBUS•Rotterdam, zondag 30 mei 2021, van 15.30-16.00 uur en van 17.00-17.30 uur, graag aanmelden.